วัดหลวง เป็นวัดราษฎร์สังกัดคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย ตั้งอยู่ในตำบลในเวียง อำเภอเมืองแพร่ จังหวัดแพร่วัดหลวงสร้างเมื่อ พ.ศ.1373 โดยพญาพล พร้อมกับการสร้างเมืองแพร่ เพื่อประดิษฐานพระเจ้าแสนหลวง พระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองแพร่ ที่แต่เดิมเป็นทองทั้งองค์แต่ถูกพวกพม่าเผาเอาทองไป ต่อมาในสมัยพญาพีระไชยวงศ์ได้ร่วมกันสร้างพระธาตุหลวงไชยช้างค้ำพร้อมกับได้หุ้มทองพระเจ้าแสนหลวงและให้ชื่อวัดเสียใหม่ว่า วัดหลวงไชยวงศ์[1] ต่อมาวัดหลวงถูกทำลายลงและได้รับการบูรณะขึ้นใหม่อีกครั้งเมื่อ พ.ศ. 2369 จนกระทั่งระหว่าง พ.ศ. 2510–2520 วัดหลวงตกอยู่ในสภาพชำรุดทรุดโทรมมากและไม่มีเจ้าอาวาสดูแลถึง 3 ปี ต่อมาในปี พ.ศ. 2521 พระอธิการธนัติวิจิตโตพร้อมด้วยบุคคลสำคัญหลายท่านได้เชิญชวนศรัทธาประชาชนทั่วไปทำการฟื้นฟูบูรณะวัดหลวงขึ้นอีกครั้งหนึ่ง วัดหลวงได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อ พ.ศ. 2316[2]ภายในวัดมี พระธาตุหลวงไชยช้าง เป็นเจดีย์แปดเหลี่ยมบริเวณฐานทั้ง 8 ด้าน มีการปั้นประติมากรรมรูปช้างครึ่งตัวเฉพาะส่วนหัวและขาหน้ายื่นออกมาสลับกับการเจาะซุ้มสำหรับประดิษฐานพระพุทธรูป ถัดขึ้นไปเป็นชั้นฐานบัวถลาซ้อน 6 ชั้น รองรับองค์ระฆังแปดเหลี่ยมเช่นเดียวกับส่วนฐานของเจดีย์ เหนือองค์ระฆังเป็นส่วนปล้องไฉนและปลียอด วิหารหลวงพลนคร เป็นที่ประดิษฐาน พระเจ้าแสนหลวง ซึ่งเป็นพระพุทธรูปประธานเมืองแพร่ เป็นพระพุทธรูปขนาดใหญ่ประทับนั่งปางสมาธิสร้างโดยศิลปะล้านนาผสมกับสุโขทัย เจดีย์มีสภาพทรุดโทรมปูนฉาบกระเทาะมีวัชพืชขึ้นปกคลุม ฐานเขียงแตกร้าว ชั้นมาลัยเถาและองค์ระฆังแตกร้าว ซุ้มโขงมีสภาพทรุดโทรมและพังทลายไปบางส่วนซุ้มโขงซึ่งแต่เดิมใช้เป็นประตูของเจ้าเมืองผ่านเท่านั้น แต่ปัจจุบันได้ใช้เป็นที่ประดิษฐานรูปปั้นของเจ้าเมืองแพร่ ปัจจุบันได้มีการสร้างอาคารพิพิธภัณฑ์เมืองแพร่[3]